 |
Blagoja KUNOVSKI
Programski selektor
|
Pou~eni od iskustvoto od minatata godina, cajtnotot i godinava, go usvoivme
kako "zlo so koe semora" i kako apsolvirana "vi{a sila". No, i pokraj toa
vo podgotvuvaweto na filmskata programa pristapivme so edinstvenata maksima:
da ne se popu{ta i da ne se pravat kompromisi, tuku da se odi na maksimalno
kvalitetni filmovi koi za sekoj, pa i za na{iot Festival, se imperativ
i legitimacija na programskiot kredibilitet pred publikata, doma{nata i
stranskata kritika i gostite. Za{to, nikoj nema da ve pra{a so apriorno
opravduvawe, dali ste imale dovolno vreme, tuku va{iot rezultat }e go vrednuva
preku izborot na filmovite, dotolku pove}e {to Bitolskiot festival ne e
golem po kvantitet, no zatoa mora sekoga{ da se vodi smetka za kvalitetot
na filmovite koi avtomatski go krevaat nivoto na kompeticijata, pred se
od primarniot aspekt-kinestetskite vrednosti na snimatelskata rabota t.e.
direktorite na fotografija. Nema mesto za skromnost, izbranite filmovi
se na minatogodi{noto nivo, vo nekoi slu~ai i nad toa, {to samo po sebe
e garancija za u{te edno uspe{no izdanie, koga se znae kolku kvalitetna
programa imavme lani. Vpe~atokot za godina{nava programa na svoj na~in
e poprijaten od ~uvstvoto {to po 16-ot Festival i na 18-ot imame dve najnovi
makedonski ostvaruvawa, filmot na otvoraweto XIPSI MEXIK na iskusniot re`iser
Stole POPOV i PREKU EZEROTO na re`iserot-debitant Antonio MITRI]ESKI, koi
po svetskata premiera na festivalot vo Montreal, vo Bitola }e ja imaat
makedonskata. Od druga strana, napravivme i obid da prika`eme tri filma
od porane{nite eks-jugo republiki, koi sega samostojno gi pretstavuvaat
svoite dr`avno-nacionalni kinematografii. Koincidencijata saka{e toa da
bidat debitantski ostvaruvawa na mladi re`iseri. Taka od Slovenija ni doa|a
dosega sekako nivniot najkvaliteten film AUTSAJDER na mladiot re`isersko-snimatelski
tandem Ko{ak-Pepeonik (da potsetime, na 16-ot i 17-ot festival vo Bitola
bea prika`ani prose~nite po kvalitet filmovi RADIO DOK i KARMEN); od SR
Jugoslavija imame za prv pat u~esnik, toa e filmot TRI
LETNI DNI na re`iserkata debitantka Mirjana
VUKOMANOVI], a od Hrvatska }e go prika`eme KAKO
ZAPO^NA VOJNATA NA MOJOT OSTROV na tretiot re`iser-debitant
Vinko BRE[AN, a poradi ~lenuvaweto na direktorot na fotografijata
@ivko ZALAR vo Me|unarodnoto `iri, ovoj film avtomatski e nadvor od
konkurencija so preporakata deka vo Hrvatska be{e apsoluten hit na repertoarot,
ostavaj}i gi zad sebe i amerikanskite komercijalni blok-basteri. Pokraj
prethodnite dve (dvata makedonski filma i trite od porane{nite jugo- sredini),
na godina{nava programa imame u{te dve specifi~nosti, ako taka mo`e da
se ka`e. Imeno, imame po dva filma od vode~kite svetski kinematografii:
japonskata i francuskata. Taka od zemjata na izgrejsonceto neodolivo ni
se nametnaa filmovite: ZASPANIOT ^OVEK na re`isersko-snimatelskiot tandem
Oguri-Maruike, bi si dozvolil da ka`am, u{te edno remek-delo sporedeno
so minatogodi{niot osvojuva~ na "Zlatna kamera 300" MABORO[I i japonskiot
pretstavnik VRA]AWETO NA DECATA na kultniot
re`iser i akter Take{i KITANO (da potsetime
deka na neodamna odr`aniot festival vo Venecija toj go osvoi "Zlatniot
lav" za negovoto najnovo delo CVE]E I SMRT). Francuskata kinematografija
}e bide zastapena fakti~ki so dva od nekolkute golemi aduti na na{ata programa,
toa e svetskiot hit (po otvoraweto na 50-ot kanski festival)
PETTIOT ELEMENT na re`iserot Lik BESON
(ne treba da se potencira deka i vo negoviot slu~aj stanuva zbor za kulten
re`iser po filmovite SABVEJ, GOLEMOTO SINILO, NIKITA ili LEON), pri {to
od aspekt na snimatelsko-vizuelnite i tehni~ko-tehnolo{kite efekti (gi
ima nad 200) direktorot na fotografijata, iskusniot Tieri ARBOGAST sozdal
delo na koe mo`e da mu pozavidat i najgolemite amerikanski majstori na
nau~no-fantasti~niot ili fikciskiot strip, pa ottamu, ako ne se potencira
deka PETTIOT ELEMENT e vo produkcija na francuski" GOMON", se ima vpe~atok
deka go sozdala superiornata holivudska ma{inerija. Vtoriot programski
adut {to ni doa|a od Francija e remek deloto MIKROKOSMOS,
dolgometra`en dokumentaren film (zatoa e i von konkurencija), vo koj re`isersko-snimatelskiot
tandem Nuriyani-Perenu niz mikroskopskite
o~i na kamerite ne vnesuvaat vo vol{ebno ubaviot mikrokosmos na insektite.
Koga stanuva zbor za grupata filmski aduti na godina{nava programa, toga{
so posebna gordost go apostrofiram izvonredniot avstraliski pretstavnik
SJAJ vo re`ija na
Skot HIKS i direktorot na fotografijata
Xefri SIMPSON, film koj so pravo mu go donese Oskarot za glavna ma{ka
uloga na izvonredniot akter Xefri RA[ vo ulogata na mentalno rastroeniot
muzi~ar- genijalec Dejvid. Od preostanatite 12 filmovi vo konkurencijata
(slu~ajot saka{e 6 da se snimeni vo 1996, a 6 godinava), imame i 2 nacionalni
kandidata za godine{niot Oskar za stranski film; toa se ungarskiot pretstavnik
BOL[E VITA na re`iserkata Ibolija FEKETE i direktorot na fotografijata
Andra{ [ALAI i al`irskiot ZDRAVO, BRATU^ED (realiziran vo francuska koprodukcija)
vo re`ija na Merzak ALUA[, edno od vode~kite imiwa na magrepskiot ili tn.
BEUR FILM (kinematografiite na Al`ir, Tunis i Maroko), a potpisnik na fotografijata
e nam ve}e od minatata godina poznatiot snimatel Pjer EM so odli~niot crno-bel
film OMRAZA na re`iserot KAZOVIC, so kogo inaku EM postojano sorabotuva,
a eve i ALUA[ za svojot film smetal na negovoto snimatelsko majstorstvo.
I kone~no, poslednite dva filma, od vkupno 14-te izbrani vo i nadvor od
konkurencija: italijanskiot LUNA I NEJZINATA SENKA
na golemoto avtorsko ime, scenaristot, akter i re`iser Mauricio
NIKETI, ~ija poetika na najdobar na~in vizuelno ja dolovuva eden od
vode~kite italijanski direktori na fotografija Luka BIGACI i ruskiot pretstavnik
BRAT, godina{en kanski u~esnik, na talentiraniot
re`iser-debitant Aleksej BALABANOV i odli~niot direktor na fotografijata
Sergej ASTAKOV.
Nekolku zbora i za pridru`nata
polno}na programa vo koja gleda~ite }e mo`at da u`ivaat vo 9 (od vkupno
12) izbrani filmovi od dvodelnata serija
EROTSKI PRIKAZNI, vo produkcija na poznatata Regina ZIGLER, a ~ii potpisnici
se vode~ki re`iserski imiwa na svetskiot film. Kako {to sugerira naslovot
na serijata, zaedni~ki imenitel na sekoj od polu~asovnite filmovi e kultiviraniot
i rafiniran pristap vo opserviraweto na erotskoto vo filmot, a kako razli~ni
verzii i viduvawa na sekoj avtor od negoviot agol na ~uvstvuvawe.
Kone~no i za godina{novo
tri~leno Me|unarodno `iri. I ovoj pat imame poln pogodok, sekoj od izbranicite
e avtoritet vo svojata oblast. Pretsedatel na @irito e istaknatiot britanski
i svetski producent G-n Sajmon PERI, prviot ~ovek na BRITISH SCREEN,
golemiot prijatel na makedonskata kinematografija na koja i go podari nejziniot
dosega najgolem uspeh- filmot PRED DO@DOT, ~ij avtor Mil~o MAN^EVSKI e
negovo otkritie, a nam mnogu dobro ni e poznato {to re~e Man~evski na ceremonijata
na dodeluvaweto na nagradite vo Venecija 1994-ta, dr`ej}i go v race "Zlatniot
lav"- deka ako ne be{e Sajmon PERI, filmot PRED DO@DOT nema{e voop{to da
bide realiziran. Vtoriot ~len na `irito e od neposrednata vokacija na na{iot
Festival. Toa e iskusniot direktor na fotografija G-n @ivko ZALAR od Hrvatska,
po Tomislav PINTAR, najgolemiot snimatel od porane{nite ju-prostori. ZALAR
kako "pra{ki u~enik" gi snimi bukvalno site najzna~ajni filmovi na re`iserite
od negovata pra{ka generacija: Grli}, Markovi}, Karanovi}, kako i na mnogu
drugi, zbogatuvaj}i go svojot opus so nad 40 celove~erni igrani filmovi
kako direktor na fotografija. I kone~no, edna dama vo na{eto @iri. Toa
e na{ata draga prijatelka Debra JANG od SAD, kriti~arka na uglednoto filmsko
spisanie od Holivud VARIETY, inaku urednik
na edna od evropskite redakcii so sedi{te vo Rim.
Da zaklu~am, so vakva
glavna programa i so pridru`nata Polno}na programa, sostavena od pikantnite
EROTSKI PRIKAZNI, i, se razbira, so apsolutno avtoritetnoto `iri, 18-to
izdanie na Festivalot na filmskata kamera "Bra}a Manaki" - Bitola '97 so
pravo go o~ekuvame so golem optimizam i zadovolstvo kako za nas organizatorite,
taka i za publikata.